PV: Thưa giáo sư, vừa qua tại Hà Nội cũng như các tỉnh thành miền Bắc thường xuyên bị mất điện, vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này?
GS. Trần Đình Long: Theo tôi, về tình trạng thiếu điện ở miền Bắc, có một số nguyên nhân chính góp phần vào vấn đề này.
Thứ nhất, là sự gia tăng nhu cầu sử dụng điện. Miền Bắc đang phát triển nhanh chóng với sự tăng trưởng dân số, công nghiệp và đô thị hóa. Điều này dẫn đến nhu cầu sử dụng điện tăng cao. Hệ thống điện cần đáp ứng nhu cầu này bằng cách cung cấp đủ điện, nhưng việc mở rộng hạ tầng điện không thể thực hiện ngay lập tức.
Thứ hai, tình hình thời tiết cũng góp phần vào tình trạng thiếu điện. Miền Bắc thường xuyên trải qua những thay đổi thời tiết đột ngột như mùa hè nóng, mùa đông lạnh và những cơn bão. Các biến đổi này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các nhà máy điện, đường dây truyền tải và hệ thống điện nói chung.
Thứ ba, việc bảo dưỡng và sửa chữa hạ tầng điện không được tiến hành đúng kế hoạch cũng gây ra tình trạng thiếu điện. Nguồn điện miền Bắc chủ yếu là thủy điện và nhiệt điện, song nếu cả hai đều giảm công suất hoặc gặp sự cố. Đôi khi, các nhà máy điện phải tạm dừng hoạt động để thực hiện bảo trì, nâng cấp hoặc sửa chữa các thiết bị. Việc này có thể gây ảnh hưởng đến khả năng cung cấp điện trong một thời gian nhất định.
PV: Vậy theo giáo sư, để khắc phục tình trạng thiếu điện ở miền Bắc cần có những biện pháp gì?
GS. Trần Đình Long: Để giảm thiểu tình trạng thiếu điện ở miền Bắc, có thể thực hiện một số biện pháp sau:
Đầu tiên, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và khuyến khích tiết kiệm điện. Việc tăng cường ý thức tiết kiệm điện của người dân, doanh nghiệp và tổ chức có thể giúp giảm nhu cầu sử dụng điện và giải quyết tạm thời vấn đề thiếu điện.
Thứ hai, đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng điện. Việc mở rộng công suất sản xuất điện, xây dựng thêm các nhà máy điện và nâng cấp hệ thống truyền tải sẽ giúp đáp ứng nhu cầu sử dụng điện ngày càng tăng.
Thứ ba, cải thiện kỹ thuật và quản lý hệ thống điện. Việc đảm bảo quản lý hiệu quả, bảo trì định kỳ và sửa chữa hạ tầng điện sẽ giúp tăng khả năng ổn định cung cấp điện.
Cuối cùng, đầu tư vào nguồn năng lượng tái tạo và phát triển nguồn điện sạch. Sử dụng các nguồn năng lượng như năng lượng mặt trời, mặt trời mái nhà, gió và thủy điện có thể giảm áp lực lên nguồn điện truyền thống và giúp bảo vệ môi trường.
PV: Giáo sư có nói đến việc phát triển nguồn điện sạch, vậy ở Việt Nam việc phát triển nguồn điện này như thế nào, thưa ông?
GS. Trần Đình Long: Hiện Việt Nam đang phát triển nguồn điện sạch thông qua sử dụng năng lượng mặt trời, gió, thủy điện, sinh khối. Chính phủ đã đưa ra chính sách khuyến khích đầu tư và triển khai các dự án điện mặt trời, điện gió và nhà máy thủy điện. Ngoài ra, công nghệ tiết kiệm năng lượng cũng được ưu tiên và nghiên cứu các nguồn điện sạch mới như năng lượng biển và từ rác thải. Việt Nam đang tập trung vào việc phát triển nguồn điện sạch để bảo vệ môi trường và đảm bảo cung cấp điện ổn định và bền vững cho nền kinh tế.
Hơn nữa, Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển năng lượng mặt trời do có vị trí địa lý thuận lợi. Theo tôi, Chính phủ có thể tiếp tục khuyến khích đầu tư vào dự án điện mặt trời lớn và nhỏ, đặc biệt có cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi riêng cho điện mặt trời mái nhà.
PV: Theo giáo sư, điện mặt trời mái nhà có những ưu điểm gì so với các hình thức khác của năng lượng mặt trời?
GS. Trần Đình Long: Nguyên tắc cơ bản của điện mặt trời mái nhà là sử dụng tấm quang điện mặt trời để chuyển đổi năng lượng mặt trời thành điện. Một trong những ưu điểm lớn của điện mặt trời mái nhà là tính linh hoạt. Hình thức này cho phép cài đặt các hệ thống điện mặt trời nhỏ trực tiếp tại nơi sử dụng, chẳng hạn như trên mái nhà, nhà kho, nhà xưởng hoặc các bề mặt phẳng, công trình xây dựng khác. Điều này giúp tận dụng tối đa diện tích có sẵn và tạo ra nguồn điện gần nơi sử dụng, giảm thiểu tổn thất truyền tải điện năng. So với các dự án điện mặt trời quy mô lớn, điện mặt trời mái nhà dễ dàng triển khai và linh hoạt hơn, không yêu cầu một diện tích rộng lớn và không gây ảnh hưởng nhiều đến môi trường xung quanh.
Ngoài ra, lắp đặt điện mặt trời mái nhà giúp giảm thiểu rủi ro nguồn cung cấp điện và giảm chi phí năng lượng. Người dùng có thể sản xuất và sử dụng điện mặt trời trực tiếp từ mái nhà, giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn điện mạng công cộng. Điều này đồng nghĩa với việc giảm hóa đơn tiền điện hằng tháng và tăng tính bền vững cho hệ thống năng lượng quốc gia.
PV: Đó là ưu điểm của điện mặt trời mái nhà, liệu có những khó khăn, thách thức nào mà người dân phải đối mặt khi quyết định lắp đặt hệ thống này, thưa giáo sư?
GS. Trần Đình Long: Việc lắp đặt điện mặt trời mái nhà cũng đối mặt với một số thách thức. Một trong số đó là chi phí ban đầu. Mặc dù giá thành của công nghệ điện mặt trời đã giảm trong những năm gần đây, tuy nhiên chi phí lắp đặt vẫn còn cao đối với nhiều gia đình và doanh nghiệp nhỏ.
Thách thức tiếp theo là kiến thức và kỹ thuật. Việc lắp đặt và vận hành hệ thống điện mặt trời đòi hỏi những kiến thức chuyên môn và kỹ thuật. Việc đào tạo và nâng cao nhận thức về công nghệ điện mặt trời cho cả người dân và các nhà thầu là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả của hệ thống.
Bên cạnh đó, để lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà, cần có đủ không gian trống trên mái nhà hoặc trong khu vực tiếp nhận ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, không phải tất cả các mái nhà đều phù hợp cho việc lắp đặt tấm pin mặt trời. Sự che phủ bởi cây cối, hướng và góc nghiêng không phù hợp có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của hệ thống.
Việc bảo trì và quản lý thường xuyên hệ thống điện mặt trời mái nhà để đảm bảo hoạt động hiệu quả và tuổi thọ cao. Tấm quang điện mặt trời cần được vệ sinh và kiểm tra định kỳ để loại bỏ bụi bẩn hoặc chất bám. Ngoài ra, hệ thống cần được theo dõi và kiểm tra để phát hiện sự cố hoặc hỏng hóc và sửa chữa kịp thời.
Đặc biệt, người dân cần hiểu rõ về hiệu suất tiềm năng và thời gian để thu hồi vốn để đánh giá tính khả thi của việc lắp đặt hệ thống này. Bởi hiện nay, ngành Điện đã dừng đấu nối và ký hợp đồng mua bán điện mặt trời mái nhà. Nếu đầu tư, lắp đặt mà không được nối lưới thì người dân phải có bộ lưu trữ điện và một số thiết bị kỹ thuật khác để điện mặt trời mái nhà hoạt động độc lập, điều này sẽ đẩy chi phí lắp đặt lên rất cao.
PV: Rõ ràng, những thách thức này cần được vượt qua để thúc đẩy sự phát triển của điện mặt trời mái nhà tại Việt Nam. Được biết, giáo sư đã có nhiều năm công tác trong ngành Điện lực, đặc biệt Trưởng ban soạn thảo Luật Điện lực (2004), Giáo sư có thể chia sẻ về công nghệ và chính sách hiện tại đang được áp dụng để đáp ứng những thách thức này?
GS. Trần Đình Long: Với sự phát triển của công nghệ, hiện nay có nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến và tiết kiệm chi phí đang được áp dụng trong lắp đặt điện mặt trời áp mái. Công nghệ pin mặt trời hiệu suất cao, công nghệ inverter tiên tiến và hệ thống lưu trữ năng lượng đang được nghiên cứu và áp dụng để tối ưu hóa sử dụng năng lượng mặt trời và giảm chi phí đầu tư ban đầu.
Về chính sách, chính phủ Việt Nam đã thực hiện nhiều biện pháp khuyến khích lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Các chương trình ưu đãi tài chính, hỗ trợ thuế và mua lại điện đã giúp giảm gánh nặng tài chính cho người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, việc xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi và quy định pháp lý rõ ràng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp năng lượng mặt trời mái nhà.
PV: Theo Giáo sư triển vọng của điện mặt trời mái nhà như thế nào trong tương lai?
GS. Trần Đình Long: Theo tôi, triển vọng của điện mặt trời mái nhà rất sáng sủa trong tương lai. Với sự phát triển của công nghệ và sự nhận thức về tầm quan trọng của năng lượng tái tạo, chính phủ đang khuyến khích và đưa ra các chính sách khuyến khích để thúc đẩy việc sử dụng điện mặt trời mái nhà. Công nghệ pin mặt trời đang ngày càng trở nên hiệu quả và giá thành giảm, từ đó làm tăng tính khả thi và hấp dẫn của việc triển khai điện mặt trời mái nhà. Tương lai, chúng ta có thể thấy việc lắp đặt điện mặt trời mái nhà trở thành một tiêu chuẩn trong các công trình xây dựng, và được tích hợp vào các khu đô thị hiện đại, tạo nên một môi trường sống xanh, đồng thời sẽ tạo thêm nguồn điện bền vững cho quốc gia.
Xin trân trọng cảm ơn giáo sư!