Điện gió ngoài khơi đóng vai trò quan trọng trong chiến lược năng lượng tái tạo và khử carbon toàn cầu nhờ khả năng sản xuất điện khổng lồ gần các khu vực ven biển đông dân. Tuy nhiên, các dự án bị trì hoãn, chi phí leo thang và đầu tư hạn chế vào chuỗi cung ứng đang đặt ra những trở ngại đáng kể.
|
 Trang trại gió ngoài khơi Saint-Nazaire, ngoài khơi bán đảo Guerande ở miền tây nước Pháp. Ảnh: Reuters
|
Theo ông Soren Lassen, Giám đốc nghiên cứu năng lượng gió ngoài khơi tại công ty Wood Mackenzie, chi phí sản xuất điện từ các trang trại gió ngoài khơi hiện ở mức trung bình 230 USD/MWh, tăng 30-40% trong vòng hai năm qua và cao gấp ba lần so với mức trung bình 75 USD/MWh của các dự án trên bờ. Điều này khiến các nhà đầu tư e dè, nhiều công ty buộc phải rút lui hoặc cắt giảm quy mô đầu tư.
Tại Hoa Kỳ, Chính quyền Tổng thống Joe Biden đã đặt mục tiêu đầy tham vọng với tổng công suất điện gió ngoài khơi là 30GW vào năm 2030, đi kèm với các ưu đãi như tín dụng thuế và đấu giá hợp đồng thuê. Tuy nhiên, đến nay chỉ có các dự án với tổng công suất 15GW được cấp phép, và ngành này đang bị xáo trộn bởi các dự án bị hủy bỏ, các vụ tai nạn xây dựng và tình hình đấu giá bị đình trệ.
Theo công ty nghiên cứu Rystad Energy, Hoa Kỳ có thể chỉ đạt được chưa đến một nửa mục tiêu vào năm 2030. Nguy cơ càng lớn hơn nếu Tổng thống đắc cử Donald Trump thực hiện lời hứa hủy bỏ các chính sách hỗ trợ ngành này.
|
 Trang trại gió ngoài khơi Saint-Brieuc do Iberdrola vận hành gần Saint-Quay-Portrieux, Brittany, Pháp. Ảnh: Reuters
|
Các quốc gia có mục tiêu lớn như Anh, Đức và Hà Lan dự kiến chỉ đạt 60-70% mục tiêu đặt ra. Theo WindEurope, công suất điện gió ngoài khơi của EU vào năm 2030 có thể chỉ đạt 54GW, thấp hơn nhiều so với cam kết 120GW của các nước Biển Bắc.
Anh, thị trường điện gió ngoài khơi lớn thứ hai thế giới, đang đối mặt với những thách thức lớn trong việc đạt mục tiêu 60GW công suất vào năm 2030, bất chấp những nỗ lực đáng kể gần đây, bao gồm cả phiên đấu giá lớn nhất lịch sử diễn ra vào tháng 9/2024. Trong phiên đấu giá này, các hợp đồng đã được trao để phát triển thêm 4,9GW công suất mới, đánh dấu một bước tiến quan trọng cho ngành. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa đủ để thu hẹp khoảng cách lớn so với mục tiêu đề ra.
Trung Quốc nổi lên như quốc gia dẫn đầu toàn cầu trong ngành điện gió ngoài khơi nhờ các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, chi phí tài chính thấp và khả năng tự cung cấp thiết bị. Bắc Kinh chiếm hơn một nửa công suất điện gió ngoài khơi lắp đặt toàn cầu trong năm 2023 và dự kiến duy trì mức lắp đặt 11-16GW mỗi năm trong hai đến ba năm tới.
Thiết bị giá rẻ từ Trung Quốc giúp giảm chi phí cho các nhà phát triển ở châu Âu, Nhật Bản và Hoa Kỳ, nhưng các chính phủ phương Tây đang tìm cách khuyến khích sản xuất trong nước để giảm phụ thuộc vào Bắc Kinh.
Nhật Bản đặt mục tiêu tăng từ mức dưới 1GW hiện nay lên 45GW công suất điện gió ngoài khơi vào năm 2040, nhưng sự phát triển của ngành đang bị kìm hãm bởi các rào cản pháp lý và các cuộc đấu giá quy mô không đủ lớn.
Hàn Quốc và Đài Loan cũng đang mở rộng hoạt động điện gió ngoài khơi, nhưng phải đối mặt với thách thức chi phí leo thang và những hạn chế từ quy định pháp luật.
Theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA), công suất điện gió ngoài khơi cần đạt 494GW vào năm 2030, gấp ba lần so với mức hiện tại là 73GW. Tuy nhiên, ngành này được dự đoán chỉ có thể đạt khoảng một phần ba mục tiêu đã đặt ra.
Mặc dù vậy, Rebecca Williams, Phó giám đốc điều hành Hội đồng Năng lượng Gió Toàn cầu (GWEC) cho rằng các chính sách phù hợp có thể giúp ngành này tiến gần hơn đến mục tiêu. Bà nhấn mạnh: "Mục tiêu không phải là yếu tố quyết định, mà chính những chính sách và hành động thực tế sẽ đưa các tua-bin xuống nước."