Hành trình làm chủ hệ thống SCADA/EMS

Tháng 7/1960, Bộ Công nghiệp cử một đoàn thực tập sinh gồm 11 cán bộ sang Cục Điện lực Bắc Kinh thực tập điều hành hệ thống điện với 5 bộ môn: Điều độ, viễn thông điện lực, tính toán rơle bảo vệ, lập phương thức vận hành và bảo vệ chống sét. Tháng 2 năm 1962, đoàn thực tập về nước, làm nòng cốt để thành lập Phòng Điều độ Hệ thống điện (một phòng của Tổng cục Điện lực thuộc Bộ Thủy lợi và Điện lực) với 4 tổ công tác: Điều độ viên, thông tin, phương thức và rơ le bảo vệ.

Mô hình kết dây của Hệ thống điện lúc đó chỉ đơn giản là bảng gỗ dán sơn màu ghi nhạt, đồng hồ đo tần số và đường điện thoại công cộng và một số đường dây thuê bao của bưu điện dùng máy quay tay. Đây chính là phương tiện để chỉ huy vận hành hệ thống điện.

Do mạng bưu điện liên lạc có nhiều khó khăn và chậm trễ, ngành Điện đã tiến hành xây dựng mạng viễn thông chuyên dùng và đưa vào hoạt động vào ngày 15/4/1962. Đến cuối 1964, mạng Viễn thông Điện lực bằng hữu tuyến, vô tuyến, và tải ba đã đến hầu hết các cơ sở điện trong hệ thống phục vụ công tác điều độ vận hành và quản lý.

Năm 1981, cùng với sự phát triển của Trung tâm Điều độ Thông tin (TDH), các cán bộ kỹ thuật đã có những bước đi đầu tiên để xây dựng hệ thống giám sát đo lường từ xa. Tuy nhiên, do nhiều khó khăn nên các công việc chỉ dừng lại ở mức thử nghiệm, chưa thực sự được sử dụng.

Năm 1986, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện miền Bắc chuyển về 18 Trần Nguyên Hãn - Hà Nội. Phòng Điều hành Trung tâm được xây dựng theo thiết kế tiêu chuẩn của Liên Xô với các trang bị tổng đài điều độ chuyên dùng, chất lượng thông tin được cải thiện một bước đáng kể.

Hệ thống SCADA làm việc được sớm nhất là hệ thống mini SCADA được xây dựng khoảng năm 1990 tại Sở Điện lực TP Hồ Chí Minh chỉ với các giao diện truyền tin qua radio.

Hệ thống SCADA hoàn chỉnh đầu tiên được hình thành vào năm 1993 tại Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0). Đến năm năm 1994, hệ thống này bắt đầu hoạt động góp phần quan trọng vào đảm bảo đóng điện và vận hành đường dây 500 kV.

Những năm đầu thập kỷ 90, hệ thống SCADA của A0 lúc đó rất đơn giản, chỉ có 7 RTU ở các trạm 500 kV và Nhà máy Hòa Bình xử lý ở Trung tâm là 3 máy tính cá nhân 386 và 486, nên năng lực tính toán xử lý còn hạn chế. Tuy vậy, hệ thống  lúc bấy giờ khá thiết thực, tin cậy và ổn định, cung cấp các chức năng cơ bản thiết yếu nhất cho điều độ. Qua quá trình làm việc với hệ thống SCADA, các cán bộ của Trung tâm trưởng thành rất nhiều, từ chỗ ban đầu còn bỡ ngỡ đã nhanh chóng làm quen rồi làm chủ được hệ thống thiết bị. Cùng với sự phát triển của cả hệ thống điện ngày càng lớn mạnh, đến năm 1998, hệ thống SCADA của điều độ quốc gia được thay thế bằng một hệ thống SCADA/EMS mới. Hệ thống này có đầy đủ các chức năng của SCADA như: Thu nhận dữ liệu, giao tiếp người máy, quản lý một số hệ thống con khởi động, khởi động lại, cảnh báo, kiểm soát lỗi và các chức năng quản lý khác.

Đặc biệt, lần đầu tiên hệ thống các chức năng EMS được biết đến trong vận hành hệ thống điện cung cấp phương tiện để cho phép điều khiển và vận hành một cách tối ưu HTĐ Việt Nam. Các chức năng chính (hỗ trợ cho cả chế độ thời gian thực và chế độ nghiên cứu) của bộ chương trình EMS đáp ứng yêu cầu vận hành an toàn và kinh tế bao gồm: Thiết lập trạng thái kết dây, phân tích sự cố, tính toán ổn định hệ thống, tự động điều khiển công suất phát và tối ưu trào lưu công suất.

Các trung tâm điều độ hệ thống điện miền cũng được triển khai các dự án SCADA/EMS bằng các nguồn vốn khác nhau. Các hệ thống SCADA/EMS đã thực hiện kết nối trao đổi dữ liệu giữa các trung tâm điều độ miền với A0 qua hệ thống ICCP.

Năm 2013, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia đã chính thức ký kết hợp đồng với nhà cung cấp OSI của Mỹ để trang bị hệ thống SCADA/EMS hoàn toàn mới đồng bộ cho cả 04 Trung tâm điều độ. Dự án này sẽ được hoàn thiện vào năm 2015, tạo một bước tiến mới trong việc làm chủ công nghệ hiện đại phục vụ công tác điều độ hệ thống điện quốc gia.


  • 16/05/2014 09:41
  • BBT
  • 10479


Gửi nhận xét